بررسی نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران از منظر تحلیل گفتمان

تحقیق حاضر تلاش می‌کند تا با بررسی تبلیغات نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، به تحلیل گفتمان این انتخابات بپردازد. در این تحقیق از نظریه گفتمان لاکلا و موفه در کنار نظریه گفتمان فرکلاف و از تحلیل گفتمان به عنوان روش تحقیق استفاده شد. در ابتدا تحلیلی از زمینه‌های گفتمانی برگزاری این انتخابات ارائه و پس از آن تبلیغات انتخاباتی هر نامزد به‌طور جداگانه بررسی شد. تحلیل گفتمان نشان داد که در گفتمان اصول‌گرایی نوعی تحول شکل گرفته است و در گفتمان اصلاح‌طلبی نیز گروه‌های مختلف برحسب دیدگاه‌های سیاسی ـ اجتماعی خویش از یکدیگر جدا شده‌اند. در دور اول "ولایت فقیه" دال مرکزی گفتمان احمدی‌نژاد و "دولت اسلامی"، "توسعه اقتصادی اسلامی"، "تهاجم فرهنگی"، "عدالت اجتماعی" و "رشد سیاسی" دقایق این گفتمان را تشکیل می‌دادند. در گفتمان هاشمی رفسنجانی "کلیت نظام" دال مرکزی و "تحزب"، "توسعه"، "اعتدال‌گرایی" و "حفظ ثبات کشور" دقایق آن بودند. به همین ترتیب در گفتمان انتخاباتی مهدی کروبی "جمهوری اسلامی با قرائت امام خمینی" دال مرکزی و "توسعه همه‌جانبه"، "دولت مقتدر"، "عدالت اجتماعی" و "بهبود معیشت مردم" دقایق این گفتمان بودند. "دموکراسی" نقش دال مرکزی را در گفتمان معین ایفا می‌کرد و "قانون‌گرایی"، "حقوق بشر"، "تعامل با جهان" و "آزادی بیان" دقایق این گفتمان را تشکیل می‌دادند. گفتمان انتخاباتی لاریجانی از "دولت مدرن" به عنوان دال مرکزی و "کارآمدی"، "عمل به توصیه‌های رهبری"، "مبارزه با فساد و تبعیض" و "عدالت" به عنوان دقایق آن تشکیل می‌شد. در مورد قالیباف علی‌رغم استفاده وی از تبلیغات مدرن و با جهت‌گیری مشخص، مفصل‌بندی خاصی مشاهده نشد. به همین ترتیب در تبلیغات انتخاباتی مهرعلیزاده نیز مفصل‌بندی منسجمی از دال‌ها و نشانه‌ها، قابل استخراج نبود. در دور اول، در میان رقابت فشرده میان نامزدها، گفتمان احمدی‌نژاد مورد توجه بخشی از پایگاه ایدئولوژیک و نهادهای اصول‌گرا قرار گرفت و این مسئله راهیابی او به دور دوم در کنار هاشمی رفسنجانی را ممکن ساخت. در دور دوم نیز قابلیت دسترسی بالاتر گفتمان احمدی‌نژاد و تا حدی گفتارهای انتخاباتی او در فضای دوقطبی که حاکم شده بود، منجر به پیروزی وی گشت.